Heeft u al een levenstestament?
Of hoort u tot die groep ondernemers die dit soort zaken nog niet op orde heeft?
Uit onderzoeken blijkt dat veel ondernemers niets hebben geregeld voor een ongeplande overdracht van hun onderneming of familiebedrijf. En dat de ondernemer zijn of haar directe familie niet op de hoogte heeft gebracht van wat er geregeld moet worden bij een plotseling overlijden of wilsonbekwaamheid. Bijna de helft van de ondernemers heeft niet eens besproken bij welke adviseurs de familie te rade kunnen gaan in geval van onverwachte calamiteiten.
In mijn rol als notaris heb ik meerdere malen van dichtbij meegemaakt wat er gebeurde na een plotseling overlijden of ongeval van een succesvolle ondernemer. En hoe ingewikkeld het was om met de achtergebleven familieleden de zaken weer op orde te krijgen. Of dat op het laatste moment aan het ziekbed nog een testament ondertekend moest worden. Vaak komt er op die momenten te grote druk op de beslissingen en ontbreekt de rust om een evenwichtige regeling te treffen. Heeft u al eens bij deze serieuze zaken stil gestaan? Of heeft u ook nog geen tijd gevonden om over een tijdelijk of noodscenario na te denken? Dit is heel begrijpelijk, want niemand denkt graag na over de dood of een ongeluk. We stellen andere prioriteiten en denken dat wij de dans zullen ontspringen.
Hoe regelt u de continuïteit van uw familiebedrijf?
Juist voor de directeur-grootaandeelhouder (DGA) is het belangrijk om dit soort kwesties te overdenken en te regelen. De achilleshiel in het familiebedrijf blijft immers de opvolging van de directeur-eigenaar. Die persoon is vaak ondernemend en actief en kan dus juist opeens door het leven tot de orde geroepen worden.
Een directeur-grootaandeelhouder heeft door zijn rol meer zaken te regelen dan de meeste particulieren. U denkt misschien: ik heb een testament dus ik heb het allemaal prima geregeld. De praktijk leert dat ook het opmaken van een levenstestament van groot belang is om de continuïteit van het familiebedrijf te waarborgen. Niet alleen bij een overlijden, maar ook na een ernstig ongeluk of plotselinge ziekte zal het familiebedrijf voortgezet moeten worden. Vaak wil en kan de liefdespartner niet ook de zakelijke belangen bij ziekte of een ongeluk behartigen en wat dan?
Wat kunt u in een levenstestament regelen?
Een levenstestament bestaat feitelijk uit twee volmachten: één voor uw financiële belangen en één voor uw medische en persoonlijke zaken. Maar als DGA van een (familie)bedrijf verdienen zowel uw privézaken, als ook uw zakelijke belangen aandacht. U kunt bijvoorbeeld een plaatsvervanger benoemen die uw onderneming aanstuurt voor het geval u wilsonbekwaam zou worden. Wellicht kiest u voor een “raad van wijzen” waarbij drie personen met elkaar moeten samenwerken. Wenst u toezicht op het beheer door die vertrouwenspersoon? En wanneer wordt een tijdelijke aanwijzing van uw plaatsvervanger(s) definitief?
Daarnaast is het belangrijk dat uw levenstestament goed aansluit bij de vennootschappelijke regeling zoals de statuten en aandeelhoudersovereenkomst. Het is essentieel dat het levenstestament juridisch goed doordacht is en echt overeenkomt met uw bedoelingen.
Maatwerk levenstestament
Het proces om te komen tot een regeling die past bij uw specifieke situatie is vaak lastig doordat we leven in de waan van de dag. Met wie bespreekt u de dilemma’s die opkomen als u over deze zaken nadenkt? Sommige personen wilt u misschien geen rol geven, terwijl u weet dat zij dit wel verwachten. U hebt misschien behoefte om allerlei noodscenario’s door te nemen, waarvan u weet dat uw naasten de gedachte daaraan alleen al zeer vervelend vinden. En de hectiek van het leven voorkomt dat we tijd vrijmaken voor deze essentiële vraagstukken.
Ik nodig u uit om een moment in te plannen om dit onderwerp te bespreken. Ik heb ruime ervaring met het begeleiden van het proces om te komen tot een praktisch document. Om met u mee te denken en u de belangrijkste aandachtspunten voor te leggen:
- Hoe regelt u de belangrijke kwesties voor u of de familie zoals onbesproken medische wensen, euthanasie, de verdeling van de collectie oldtimers of het huis in het buitenland?);
- Wat is essentieel voor de voortzetting van het familiebedrijf, het behoud van uw zakelijke relaties en wat moet er geregeld worden in het belang van het personeel?
- Is er een geschikte opvolger-in spe en kan hij of zij inderdaad het bedrijf voorzetten? Welke gevolgen heeft deze keuze voor de (andere) familieleden?
- Wie houdt zicht op een juiste waardering van de onderneming en de betalingsregeling (al dan niet in termijnen) als de opvolger het bedrijf koopt?
- Wie van de familie komt in welke scenario juist wel of juist niet in de zaak?
- Hoe bereidt u hen voor?
- Wie houdt de regie of adviseert uw familieleden bij lastige kwesties zoals hiervoor omschreven?
Door een goede voorbereiding zorgt u ervoor dat dat er binnen de familie vooraf duidelijkheid is over de voortzetting van het bedrijf. U voorkomt dat het (familie)bedrijf bij calamiteiten ongewenst verkocht moet worden en beslissingen over de herbelegging van de verkoopopbrengst met de nodige ruzie genomen worden. Of dat er- nog erger- een faillissement komt.
Eerste stap voor het levenstestament
Denk vooral niet: ach dat regel ik volgend jaar wel. Het jaar is immers zo weer voorbij. Beter een tijdige regeling die later nader ingevuld en aangepast wordt, dan helemaal niets. Zet de eerste stap naar een basisregeling en ga met mij in gesprek. Voorkom daarmee een ongeplande en ongewenste situatie. De persoonlijke kwesties zijn voor de familie en geliefden immers al moeilijk genoeg.
Christine Klein
Meer informatie of advies?
Wilt u meer informatie over het levenstestament voor ondernemers, neem dan contact op met Raimund Kamp (raimund.kamp@guidato.nl of bel 06 83 21 76 58 of Arnoud Aikema (arnoud.aikema@guidato.nl of bel 06 20 95 91 05).
Guidato is een multi family office, opgericht in 2008. Wij adviseren, begeleiden, coachen ondernemers, familiebedrijven en erfgenamen. Als onafhankelijk rentmeester behartigen wij zowel uw financieel kapitaal als de belangen van uw familie. Wij helpen bij belangrijke transities van verkoop, bedrijfsopvolging en vermogensoverdracht.