Succes. Wie wil dit nu niet? Het heeft aantrekkingskracht en een search op Google laat 221 miljoen hits zien. Het beeld is dat je succes zelf kunt creëren. Succes is maakbaar. In onze serie Podcast OverVermogen gaven ondernemers en erfgenamen verschillende perspectieven op succes. Wanneer is iets wel of juist geen succes? En is (zakelijk) succes maakbaar?
Wat is de definitie van succes?
De Dikke van Dale succes definieert als volgt:
1 suc·ces (het; o; meervoud: successen)
1 goede afloop, uitkomst of uitslag: succes hebben; iem. succes wensen
2 iets dat goed afloopt: het optreden was een groot succes
2 suc·ces (tussenwerpsel)
1 gezegd om iem. het beste te wensen: succes!; veel succes!; succes met je examen!
Het woord succes is ontleend aan het Franse woord succès en betekent ‘overwinning’, ‘goede afloop’ en ‘wijze waarop iets verloopt.’ Het Franse woord succès komt van het Latijn successus dat ‘vooruitgang, opeenvolging, goede uitkomst’ en een afleiding is van het werkwoord succēdere dat ‘komen na, volgen, opvolgen.’
Als we de herkomst en definitie van het woord succes op elkaar leggen dan staat bij succes het resultaat centraal. Het volgt op iets en er is iets positiefs gerealiseerd.
Vormen van succes
Wat succes voor iemand betekent, is afhankelijk van zijn of haar context. Voor het gemak laat ik sportief succes buiten beschouwing en uit diverse verhalen en gebeurtenissen kom ik tot de volgende indeling:
- Persoonlijk succes;
- Zakelijk succes;
- Maatschappelijk succes.
Een blik op sociale media maakt tastbaar dat persoonlijk succes uitbundig wordt gedeeld. Menigeen laat filmpjes en foto’s zien met ronkende teksten voor het behalen van een studie of afronden van een cursus en het starten van een nieuw bedrijf.
Wat bepaalt of iets wel of geen succes is? Is er een grens of omslagpunt? Gevoelsmatig is voor succes een langdurige inspanning nodig, je steekt er veel tijd en energie in. No pain no gain om het populair uit te drukken. Een resultaat dat bij toeval of geluk wordt behaald, valt niet in het succesmalletje. En de ultieme beloning is het behalen van het doel.
Zakelijk succes: hoe ziet dat eruit? Al snel komt het beeld van het creëren van een bedrijf dat voor veel geld wordt verkocht. In de maatschappij ligt de interesse en nadruk van zakelijk succes op de financiële kant. Voor de serie ondernemer Arthur Dontje is succes groter: “De overwinning die je behaalt op je concurrent.” De nadruk ligt voor hem op het halen van het doel om de beste te zijn in de business. Vooral de prestatie om blijvend je concurrentie voor te zijn. Een gevolg van zakelijk succes is financieel. Klinkende munten.
Soms zit het economisch tegen of zorgen diverse factoren dat een onderneming (na decennia) moet worden beëindigd. Is er dan sprake van falen of kleeft er ook nog iets van succes aan? Een tweede generatie ondernemer verwoordt haar zakelijke trots in de podcast als volgt: “Dat wij succesvol de onderneming hebben beëindigd. En die termen succesvol en beëindigen. Toen dat voor het eerst door mijn hoofd schoot, dacht ik waarom hebben wij geen leergangen bij business schools (met focus op familiebedrijven) over het succesvol beëindigen van ondernemingen? Omdat het toch wel heel lastig is om die realiteit onder ogen te zien dat dat ook één van de opties zou kunnen zijn. Het zijn confrontaties met de persoonlijke. Hoe verhoud je je daartoe?”
Zakelijk succesvol kan de manier zijn waarop de onderneming wordt beëindigd. Zoals zorg besteden aan alle belanghebbenden: de mensen die er (lange tijd) werken, klanten en leveranciers.
Maatschappelijk succes wordt zichtbaar door terug te geven aan de lokale of internationale gemeenschap in de vorm van filantropie.Vermogende personen en families gebruiken meestal hun eigen goede doelen familiestichting om hun filantropische activiteiten te doen. Laten we een voorbeeld geven. Gerard van Vliet, een zeer succesvolle grondstoffenhandelaar, verkocht zijn onderneming in 2002 en richtte in overleg met zijn gezin in 2005 de Adessium Foundation op. De missie van de familiestichting is een samenleving waarin mensen in harmonie leven met elkaar en met hun omgeving. In een zeldzaam interview met Alliance Magazine wordt uitgebreid verhaald hoe Adessium tot stand kwam en welke resultaten zijn behaald. Gerard van Vliet zegt aan het einde van het interview: “Voor een gezin dat betrokken is bij filantropie, is er ook de emotie die verbonden is aan geven. We hebben dat bewust op enige afstand gehouden, maar het geeft voldoening als je van tijd tot tijd leest wat het [Adessium] team doet, en je kan zeggen ‘we zijn daarmee begonnen’ of ‘we hebben dat afgerond’, en hier en daar zelfs vooruitgang zien, al duurt het soms even voordat je het ziet.” Van Vliet neemt zelf het woord succes niet in de mond, maar dat deze familie maatschappelijk gezien iets bijzonders doet lijkt ons overduidelijk.
Is succes maakbaar?
Auteur Richard Engelfriet besteedt in zijn boek De Succesillusie aandacht aan de vraag of (zakelijk) succes maakbaar is. Engelfriet stelt dat managementgoeroes, trendwatchers en consultants allemaal ongefundeerde en niet bewezen succesformules “verkopen”. Vaak is het devies: pas deze methode toe of volg een concreet stappenplan en het gaat je gewoon lukken. Er is een zogeheten successindustrie gecreëerd. Hij rekent af met de boodschap dat succes een keuze is. Dat succes maakbaar is, ongeacht de branche waarin je werkt, de omstandigheden waarin je verkeert of het talent dat je bezit.
Engelfriet maakt onderscheid tussen twee vormen van succes: je bent niet en wel afhankelijk van anderen. Engelfriet focust zich op de moeilijkere vorm van succes waarbij je afhankelijk bent van anderen. Als je probeert een muziekstuk onder de knie te krijgen of probeert om een aantal kilo’s af te vallen, dan gaat het over de eerste vorm van succes: je bent niet afhankelijk van iemand anders. Het behalen van succes is onvoorspelbaar als je afhankelijk bent van andere mensen. Als je probeert een resultaat te behalen, zijn er externe omstandigheden en factoren waar je geen invloed op hebt. Dit kan in je voordeel of nadeel werken. Daarmee is succes niet maakbaar.
Engelfriet schrijf in zijn boek: “Wij mensen vinden goeroes interessant omdat we houden van succes. Wie succes heeft zal wel gelijk hebben.” Zijn visie is dat de meeste succesformules helemaal geen onderdeel zijn van een oplossing, maar onderdeel zijn van een probleem. Het obsessief najagen van succes heeft een schaduwkant. Wat als adviezen waar je in de praktijk mee aan de slag bent geweest toch misgaan? Het zal wel aan mij liggen dat het niet is gelukt. Het denken dat succes maakbaar is, draagt bij aan gevoelens van mislukking en lagere eigenwaarde. Engelfriet schrijft dat er een eigen-schuld-dikke-bult samenleving ontstaat.
Psychologische blik op succes
Ook volgens psycholoog Thijs Launspach (auteur van het boek Fokking druk) is succes een stuk minder maakbaar dan we graag willen geloven. Behalve intenties zijn je genen, de omgeving en opvoeding heel bepalend. We overschatten ook nogal eens ons vermogen om onszelf te veranderen.
De Belgische psychoanalyticus Paul Verhaeghe beschrijf in zijn boek Identiteit hoe economisch succes het criterium is geworden van slagen en falen, en hoe mensen denken dat ze dit aan zichzelf te danken hebben. Van buitenaf horen ze dat hun mislukking hun verantwoordelijkheid is en van binnenuit voelen ze zich onmachtig om er iets aan te veranderen. Deze combinatie loopt uit op een voortdurende vernedering. In de wachtkamer van zijn praktijk ziet Verhaeghe een sterke toename van mensen met psychische problemen zoals angst en depressie. Hij ziet deze psychische problemen als sociale problemen: als effecten van een systeem waarin mensen de greep op hun bestaan en op zichzelf verliezen. Alles wordt langs de scoringslat van de markt gelegd. Hij wijst op het groeiende leger maatschappelijk ‘overbodigen’ en wanneer succes het criterium is voor een normale identiteit, dan wordt falen het symptoom van een gestoorde.
Succes: een leidend of lijdend principe?
Wat de definitie van succes is, is voor iedereen verschillend. Het is maar hoe je het zelf ziet. In onze maatschappij zou het voor mij een succes zijn als we stoppen met de mythe van de maakbaarheid van succes. Dit zal bij menigeen meer rust creëren.
Er is een belangrijke taak weggelegd bij succesvolle ouders en hun adviseurs om succes in perspectief te plaatsen. Graag gaan we met u en uw gezin in gesprek over de volgende vragen:
- Wat is succes voor u?
- Hoe kan ik mijn kinderen helpen om een succesvol leven te leven?
- Welke prijs heeft succes?
Meer informatie of advies?
Wilt u advies over hoe u uw vermogenszaken het beste kunt organiseren, neem dan contact met ons op. Wij hebben een quick scan om te bepalen of een SFO voor u een passende oplossing is. Als u een single family office wilt starten om de continuïteit van uw opgebouwde vermogen te borgen, dan kunnen wij u adviseren bij het opzetten en/of zorgen voor controle en achtervang van uw SFO-directeur.
Guidato is een multi family office, opgericht in 2008. Wij adviseren, begeleiden, coachen ondernemers, familiebedrijven en erfgenamen. Wij zijn achtervang bij een aantal single family offices om de professionaliteit en continuïteit van het SFO te garanderen. Als onafhankelijk rentmeester behartigen wij zowel uw financieel kapitaal als de belangen van uw familie. Wij helpen bij belangrijke transities van verkoop, bedrijfsopvolging en vermogensoverdracht.