Het klinkt interessant om als vermogende familie een eigen familiefonds op te richten. Het bijeenhouden van het vermogen voor huidige en toekomstige generaties en belastingbesparing zijn belangrijke redenen om een familiefonds te starten. In deze blog gaan wij in op de aandachtspunten die wij in de praktijk ervaren. Het familiefonds: een knellend familieharnas of lerend vermogen?
Wat is een familiefonds?
Een familiefonds is een beleggingsfonds dat door (groot)ouders wordt opgericht voor de (klein)kinderen. In juridische taal is het een besloten fonds voor gemene rekening. De ouders dragen bijvoorbeeld een effectenportefeuille of onroerend goed over aan het familiefonds tegen uitgifte van participaties. Alleen familieleden kunnen in het familiefonds participeren en de participaties zijn niet vrij overdraagbaar. De ouders kunnen de participaties jaarlijks schenken aan hun kinderen of verkopen tegen jaarlijkse kwijtschelding van de schuld. De achterliggende gedachte van de structuur is dat ouders de zeggenschap over hun familievermogen behouden en (klein)kinderen alleen financiële rechten krijgen en geen zeggenschap.
Fiscaal voordeel behalen is een belangrijke reden om een familiefonds op te richten. Er wordt toekomstige erfbelasting bespaard door tijdens het leven vermogen te schenken tegen het 10% tarief in vergelijking met het 20% tarief over een erfenis. Waardestijgingen van het geschonken vermogen komen ook onbelast bij de kinderen terecht.
Wat houdt de familie bij elkaar met het familiefonds?
Ouders die een familiefonds oprichten verwachten dat deze structuur het familievermogen in stand zal houden. Of het op deze manier lukt, valt te bezien. Ten eerste kan de samenstelling van het vermogen zorgen dat kinderen geen zin hebben om deel te nemen in het familiefonds. De vraag is of alle participanten op één lijn zitten qua investeringskeuzes. De babyboom generatie kan een rotsvast geloof hebben in aandelen Koninklijke Olie. “Never sell Shell” is bijvoorbeeld de regel. De opkomende generatie kijkt met een duurzaamheidsbril heel anders naar Shell. Hoe komt de verschillende kijk van de ouders en kinderen dan samen? Verder zien wij dat tussen generaties belangrijke verschillen in risicoperceptie kunnen bestaan. Wie of wat bepaalt dan het risicoprofiel van het gezamenlijke fonds?
Ten tweede kan het voor familieleden lastig zijn om via het vermogen aan elkaar verbonden te zijn. Sommige ouders hopen dat de familierelaties beter zullen zijn door hun kinderen met het vermogen aan elkaar te verbinden. Dit is als familiestrategie uitermate onverstandig. Onze ervaring is dat deze strategie de familierelaties meestal verslechtert en niet verbetert. Als je niet over de familie begint, dan is structurering van familievermogen niet zinvol. Family first, dan de structuur.
Bij het oprichten van een familiefonds is het belangrijk om vooraf helderheid te hebben over de wensen van alle familieleden over het collectief eigenaarschap. Als op familieniveau de behoefte aan autonomie van familieleden groot is, dan is een familiefonds oprichten niet zinvol. Als er groot verschil van inzicht is over het beleggingsbeleid en de risicobereidheid, dan is een familiefonds ook een minder goede structuur. Ouders kunnen dan beter vermogen overdragen aan hun kinderen door rechtstreekse schenkingen of schenkingen onder schuldigerkenning.
Financiële zelfredzaamheid
Instandhouding van het familiekapitaal via een familiefonds is een mythe. Met het opstellen van een contract tussen ouders en kinderen bent u er niet. Er dient binnen de familie een proces op gang te komen. Een eerste stap is dat ouders de persoonlijke ontwikkeling van hun kinderen centraal stellen. Zij zijn later verantwoordelijk voor het beheer van de toekomstige erfenis. Door een maatwerk leer- en coaching traject voor de kinderen te ontwikkelen, kunnen zij stapsgewijs oefenen met vermogenszaken. De kans dat het familievermogen in stand blijft neemt daardoor toe.
Als alternatief voor een familiefonds, kunnen ouders rechtstreeks bedragen schenken aan hun kinderen. De schenking kan onder voorwaarden plaatsvinden zoals bewind tot een bepaalde leeftijd. Het leer- en coaching traject kan tijdens het bewind worden doorlopen. Op deze wijze is er een “oefentijd” en een vooraf bepaalde leeftijd waarop het bewind eindigt. Bij de opkomende generatie zal informatie over het vermogen en oefenen met vermogenszaken meer (zelf)vertrouwen geven. In de praktijk merken wij dat deze ontwikkeling bij ouders leidt tot het geven van meer vertrouwen.
Tips voor vermogensoverdracht
Tip 1. Stop met het vermogen centraal te stellen
Bij planningsmogelijkheden dient de ontwikkeling van de kinderen centraal te staan en niet het vermogen. Door het gesprek met elkaar aan te gaan, kunnen alternatieven om vermogen over te dragen zich ontvouwen.
Tip 2. Investeer in samenwerking
Het is maar de vraag of uw kinderen gezamenlijk eigenaar willen worden. Check vooraf of zij via het vermogen aan elkaar verbonden willen zijn. Bespreek ook ieders verwachtingen en wensen over het op te richten familiefonds. Als alle familieleden vooraf weten wat ze kunnen verwachten, dan kan het tot prachtige resultaten leiden. Samenwerken in familieverband vergt een tijdsinspanning en helderheid in afspraken.
Tip 3. Capaciteiten opbouwen
Om familievermogen goed te kunnen beheren is kennis en ervaring nodig. Sluit aan bij individuele capaciteiten en interesses. Investeer als familie in het menselijk kapitaal. U kunt denken aan opleidingen, cursussen en coaching. Ook het verbeteren van vaardigheden zoals communicatie en samenwerking kunnen onderdeel van het leertraject zijn.
AFSLUITEND
Guidato heeft veel ervaring met het begeleiden van families bij vermogensoverdracht en onderliggende relationele vraagstukken. Onze kennis en ervaring is toegesneden op het inventariseren van de wensen en behoeften van ieder familielid. Wij faciliteren ook de familiegesprekken over vermogens- en bedrijfsoverdracht. Guidato adviseert en begeleidt u bij uw doel om een succesvolle vermogende familie te zijn en te blijven.
Wilt u overleggen welke oplossing het beste bij uw situatie past, dan kunt u contact met ons opnemen op 020-8208000. Uiteraard kunt u ook een e-mail sturen naar marijke.kuijpers@guidato.nl of raimund.kamp@guidato.nl.
Marijke Kuijpers en Raimund Kamp