Bij vermogende partners is een van hen vaker meer vermogend, meestal door ondernemerschap of een erfenis. In uitzonderlijke gevallen wint een van de twee letterlijk de loterij en is opeens miljonair. In onze praktijk merken we dat er tussen vermogende mannen en hun vrouw/vriendin een heel andere dynamiek speelt dan tussen vermogende vrouwen en hun man/vriend. We schreven eerder een blog over de psychologie van geld. In deze blog schrijven we over discussies over geld en vermogen binnen relaties en hoe partners dit kunnen oplossen. We gaan in deze blog uit van heterostellen, maar het is niet onze bedoeling om LHBTI paren uit te sluiten.
De vermogende man en zijn vrouw/vriendin
De drie belangrijkste discussies tussen de vermogende man en zijn vrouw/vriendin gaan over (1) de hoogte van de huishoudelijke uitgaven; (2) onvoldoende kennis en belangstelling bij de vrouw/vriendin over vermogenszaken; en (3) autonomie over eigen geld.
De huishoudelijke uitgaven
De discussie gaat letterlijk over de besteding van huishoudgeld. Je zou denken dat dit voor vermogende mensen geen enkel probleem is want er is geld genoeg. Niets is minder waar. Hoeveel huishoudgeld wordt uitgegeven kan tot flinke irritaties leiden en jarenlang gekibbel. De onenigheid over huishuisgeld speelt vooral bij nieuw vermogenden en vaker na een verhuizing naar een groter woonhuis. De partners hebben meestal samen bepaald wat hun levensstijl is. Het runnen van het (financieel) huishouden wordt gedaan door de vrouw/vriendin, maar haar man heeft kritiek dat ze standaard teveel uitgeeft. De vrouw vindt dat haar man gemakkelijk uitgeeft als hij een keer boodschappen haalt. Wie betaalt, bepaalt is kennelijk het motto van de kritische vermogende man.
Een inkijk in de dynamiek
Als de man kiest om het (financiële) huishouden over te laten aan zijn vrouw, dan geeft hij een deel van zijn mandaat over zijn geld/vermogen weg. Een belangrijke indicator van de levensstijl is waar mensen wonen: een villa in Wassenaar of Bloemendaal is anders dan een verbouwde boerderij op het platteland. Verder nemen gezinsuitgaven over de tijd bijna altijd toe en wordt er regelmatig een onterechte vergelijking gemaakt met het verleden. De man vergelijkt soms zelfs zijn vrouw met zijn moeder die een heel gezin draaiende hield op twee tientjes per week (de jeugdherinnering is mythisch). De onenigheid over dit onderwerp lijkt niet te stoppen en ongewild leidt dit (steeds weer) bij beide partners tot chagrijn.
Hoe los je dit op? Het begint ermee dat beide partners erkennen dat het zo niet langer werkt. Vervolgens kijken ze samen minimaal een jaar terug om te bepalen welke huishoudelijke uitgaven worden gedaan. De bankrekening is de bron van informatie. Bekijk samen of er uitgaven zijn die daadwerkelijk te hoog zijn. Let erop of er regelmatig tussentijds wordt bijgestort want dan is het huishoudgeld te laag. Pas het maandelijkse bedrag aan de werkelijke situatie en de gewenste levensstijl aan. Als er toch geld genoeg is beknibbel dan niet op een paar honderd euro per maand, want het is al het gedoe niet waard. Laat het daarna over aan de vrouw en evalueer minimaal een keer per jaar.
Gebrekkige kennis van vermogen
Bij dit discussiepunt heeft de man zorgen over de gebrekkige kennis van vermogenszaken bij zijn vrouw. Zijn wens is om haar financieel weerbaar(der) te maken zodat ze in de toekomst niet “in zeven sloten tegelijk loopt”. De vrouw is bang om fouten te maken met zijn vermogen. Net als veel mensen heeft ze geen of weinig belangstelling voor beleggen, fiscaliteit en andere financiële zaken. Tegelijkertijd realiseert ze zich dat manlief alles altijd regelt en ze echt onthand zal zijn als hij ziek wordt of overlijdt. Vol goede moed starten ze samen een traject om haar kennis te vergroten. Na verloop van tijd loopt de energie eruit: man doet alles weer alleen, vrouw is niet meer betrokken.
Een inkijk in de dynamiek
Twee dynamieken zorgen ervoor dat het tussen hen vastloopt: (1) ongeduld en frustratie; en (2) de wens van de man om controle te houden.
De man vergeet (onbewust) hoe lang hij er zelf over heeft gedaan om zijn kennis en ervaring op te bouwen. Soms is hij al tientallen jaren bezig. Zijn vrouw wordt geacht de achterstand in luttele tijd in te halen. Het overbrengen van kennis is natuurlijk een vak. En kennis blijft het beste hangen als je ook ervaring kunt opdoen en zelf verantwoordelijk wordt, bijvoorbeeld voor een eigen beleggingsdepot of de belastingaangifte. Vaak komt het niet zover, omdat de man ongeduldig is en zijn vrouw alleen maar druk voelt om iets te leren zonder eigen mandaat.
Hoe los je dit op? De eerste mogelijkheid is om als de man niet zelf zijn vrouw alles wil laten leren over financiën. Kennis overbrengen is een vak. Tussen partners kan het oncomfortabel worden als je in een leraar-leerling relatie komt over geld en vermogen. Geef haar een budget om een leer- en ontwikkeltraject te doorlopen. Daarnaast is het verstandig om haar de gelegenheid te geven om te oefenen. Zorg dat ze zelf besluiten moet nemen door vermogen op haar naam te zetten. Door de combinatie van een leertraject en een eigen potje, kan ze leren financieel zelfredzaam te worden.
De derde actie is om haar (nog meer) te betrekken bij gesprekken met adviseurs (notaris, jurist, fiscalist, bankier, vermogensbeheerder, family officer). Door samen de gesprekken te doen blijven voeren groeit kennis en ervaring.
Een tweede dynamiek die het financieel weerbaar maken kan frustreren is de (onbewuste) wens van de man om controle over het vermogen te houden. Als de vrouw beter geïnformeerd is, zal zij meer vragen stellen. Hierdoor kan de man het gevoel krijgen dat hij niet meer zelf kan bepalen wat hij met zijn vermogen doet. Hij verliest zijn territorium en moet hij opeens verantwoording afleggen over zijn vermogen? Dat kan toch niet de bedoeling zijn!
Hoe los je dit op? Wees blij met iedere vraag en zie het als een test om je eigen visie en strategie nog eens aan een kritische blik te onderwerpen. Wie weet leidt het nog tot verassend nieuwe inzichten. Ga er als man niet meteen vanuit dat vragen van je partner betekenen dat je het beheer niet goed doet. Als er kinderen zijn, dan is dit ook een mooie opmaat om in de toekomst de kinderen te betrekken bij het vermogen. Uiteindelijk is het voor de man een proces van durven loslaten en vertrouwen hebben in de ander (nu de partner, later de kinderen).
Autonomie over geld
In Nederland kiezen veel moeders voor parttime werk of stoppen met werken. De man heeft ondertussen volop ruimte om te werken en zijn vermogen groeit. Of de vrouw meedeelt in het zakelijke succes is afhankelijk van de afspraken in de huwelijksvoorwaarden of samenlevingsovereenkomst en de daadwerkelijke uitvoering van die afspraken (periodieke verrekening).
Een inkijk in de dynamiek
In de praktijk wordt vaak niet verrekend waardoor de vrouw geen of beperkt beschikking krijgt over eigen geld. Zij beklaagt zich over het verschil tussen haar “oude werkende leven” met financiële autonomie en de huidige financiële afhankelijkheid. Haar man wordt rijker en rijker, terwijl zij niets terug ziet van alle inspanningen om het gezin draaiend te houden. Een argument dat de man regelmatig noemt voor de gekozen verdeling is dat zijn verdienpotentieel veel hoger is. Anders gezegd: als ze de verdeling van alle zorg- en huishoudelijke taken 50/50 hadden gedaan, dan was zij financieel niet even succesvol geweest. Zelfs als dit juist is, dan is de vraag of het legitimeert dat de vrouw niet gecompenseerd wordt voor de keuze om minder of niet te werken.
Hoe los je het op? Kijk kritisch met elkaar welke afspraken zijn gemaakt in de huwelijksvoorwaarden of de samenlevingsovereenkomst. Zijn de afspraken nageleefd? Houden de afspraken voldoende rekening met de nieuwe situatie van veel financieel succes van de man?
Bedenk dat vaak is afgesproken om arbeidsinkomen te verrekenen. Ondernemers geven zichzelf regelmatig een relatief laag inkomen en bouwen vermogen op. Als het vermogen geen enkele rol speelt in de onderlinge verrekenafspraken (inkomsten uit vermogen blijven buiten beschouwing), dan ontstaat steeds meer vermogensongelijkheid.
De vermogende vrouw en haar man/vriend
Als de vrouw vermogender is dan de man of vriend komen andere uitdagingen naar boven. Wij focussen hierna op situaties van vermogende vrouwelijke erfgenamen. De meest voorkomende issues zijn (1) schaamte voor het vermogen ofwel leven met een geheim; en (2) opbouw van vermogen door de man/vriend.
Leven met een geheim
Deze erfgenamen hebben van huis uit te horen gekregen dat het vermogen in de eigen familie moet blijven, dat ze op huwelijksvoorwaarden moeten trouwen en buitenstaanders geïnteresseerd zijn in toegang tot het familievermogen. Deze waarschuwende opvoeding creëert wantrouwen en zorgt dat het familievermogen een geheim wordt. Deze vrouwen is geleerd om hun financiële situatie niet bekend te maken aan de buitenwereld (familieleden buiten het eigen gezin, goede vrienden, hun partner). De levenspartner wordt regelmatig pas na verloop van tijd bekend met de uitzonderlijke vermogenspositie van zijn vrouw.
Allerlei keuzes over hoe ze als stel leven, worden mede beïnvloed door het vermogen. Er zijn twee opties. Je kunt als stel net doen of het vermogen er niet is en leven van het salaris dat wordt verdiend. De tweede optie is om het vermogen wel te gebruiken bij de keuze van de levensstandaard. Dit betekent meestal luxer wonen, duurdere auto’s, meer vakanties, et cetera. Door de zichtbaarheid van deze keuzes kan de levensstandaard vragen oproepen van de buitenwereld: waar doen ze het van?
Een inkijk in de dynamiek
Als een stel het vermogen compleet negeert, lijkt het in de relatie geen rol te spelen. Dit komt in de praktijk weinig voor en we laten het daarom buiten beschouwing.
Het is voor de meeste mannen een dingetje als hun vrouw veel meer financiële armslag heeft, omdat we nog steeds in een patriarchale (mannelijke) samenleving leven. De buitenwereld koppelt de levensstijl vaak aan (het werk van) de man. Voor vermogende vrouwelijke erfgenamen die leven met “het geheim van de erfenis” komt dit prima uit. Het is extra comfortabel als de man een baan heeft waarvan iedereen vermoedt dat het de bron is van de levensstijl. Het geheim van het vermogen blijft in stand. En niet alleen naar buiten toe; ook naar de kinderen wordt vaak geen openheid gegeven. Laat ze maar denken dat papa het geld verdient.
Hoe los je het op? Natuurlijk is de vermogende vrouw geen verantwoording schuldig naar de buitenwereld. Onze praktijkervaring is dat veel vrouwen denken dat ze moeten verklaren waarom ze in een villa wonen, een zwembad hebben en vier keer per jaar met vakantie gaan. Dit horen we vermogende mannelijke erfgenamen nou nooit zeggen. Bedenk als vermogende vrouw een goed antwoord op onwelgevallige vragen. Samen met haar partner is het belangrijk op één lijn te zitten met dit antwoord. Bedenk als stel met elkaar hoe jullie omgaan met de financiële opvoeding van de kinderen en wat jullie ze stapsgewijs vertellen over het familievermogen.
Veel belangrijker voor de vrouw is om te bepalen hoe zij zelf staat tegenover haar erfenis. Veel overtuigingen en ideeën over geld zijn meegegeven vanuit haar gezin van herkomst. In hoeverre komen deze boodschappen overeen met hoe zij zelf in het leven wil staan? Moet iedereen gewantrouwd worden en mag nooit iemand weten dat er een familievermogen is? Wat is het gevolg van deze ziens- en zijnswijze op de relatie met de levenspartner en kinderen? Een eigen oordeel vormen over de rol van de erfenis in haar eigen leven is de start van het proces. Dit helpt haar om zich goed te verhouden tot haar vermogen. Het proces is om te komen tot de een eigen levensvisie over het vermogen. Uit onze praktijk blijkt dat dit altijd een positief resultaat heeft op eigenwaarde en levensvreugde.
Opbouw van vermogen
De meeste mannen van vermogende vrouwen hebben zelf een inkomen en dat geeft ze financiële autonomie. Soms is dit nog niet genoeg om hen ten opzichte van hun vrouw een goed gevoel te geven over hun financiële positie. De man van een vermogende vrouw heeft dan behoefte aan het opbouwen van een eigen vermogen. Ook hier komen de hierboven al genoemde huwelijksvoorwaarden om de hoek. Als wordt verrekend op basis van arbeidsinkomen, dan draagt de man van zijn zelf verdiende geld relatief veel bij aan alle huishoudelijke kosten. Dit kan onrechtvaardig voelen.
Een inkijk in de dynamiek
De vrouw wordt rijker door de groei van haar vermogen, terwijl haar man van zijn overgespaarde inkomen haar vermogensgroei niet kan bijhouden. Dit is een race die hij nooit kan winnen. De vrouw snapt niet goed waarom haar man het zo belangrijk vindt om zelf vermogen op te bouwen. Kijkend naar de kinderen zullen zij straks toch genoeg hebben uit haar nalatenschap. De vrouw is zich onvoldoende bewust dat veel mannen geld/vermogen sterker associëren met macht en status. Door de vermogensongelijkheid voelt de man zich minder dan de vrouw. Natuurlijk zegt dit meer over hem dan over haar. Aan hem om te bepalen of zijn perspectief over geld en vermogen te beperkt is.
Hoe los je het op? Een praktische mogelijkheid is dat de vrouw haar man de gelegenheid geeft om ook vermogen op te bouwen. Denk daarbij aan aanpassing van de huwelijksvoorwaarden door voor de kosten van levensonderhoud ook inkomsten uit vermogen mee te nemen. Hierdoor draagt de man minder bij aan de huishoudpot en houdt hij meer over van zijn eigen inkomen. Een ander idee is om samen eigenaar te worden van het woonhuis. Als de woningwaarde stijgt, komt het beide partners toe. Vermogende mannen kunnen hun vrouw of vriendin op deze manier natuurlijk ook laten meedelen in de waardegroei. De vrouw zou haar man een (eenmalige) schenking kunnen doen waarover hij zelf kan beslissen; investeren, beleggen, ondernemen, sparen – de keus is aan hem.
Natuurlijk zijn dit praktische oplossingen, die voorbijgaan aan het psychologische aspect: kan de man omgaan met de realiteit dat zijn vrouw rijker is en misschien altijd wel rijker zal blijven. Het is een probleem als hij dit niet los kan laten en de relatie door het vermogensverschil laat domineren.
Een blik op de toekomst van de kinderen
Ouders willen dat hun kinderen goed met geld leren omgaan. Ze bedoelen dan meestal dat ze geen geld over de balk smijten. De psychologie van geld is voor ouders vaak een nieuw onderwerp, waarover zij nog niet hebben nagedacht in relatie tot hun kinderen. Uit het voorgaande is duidelijk dat de impact van geld op (toekomstige) relaties groot kan zijn. Dit geldt voor ouders en hun kinderen.
Ouders hebben ieder hun eigen geldtype en geldverhaal. Ouders geven door hun omgang met geld als rolmodel signalen aan hun kinderen. Hoe meer verschil tussen ouders, hoe vaker sprake is van een dubbele boodschap. Dit is niet goed of fout alleen is het voor de kinderen ingewikkelder om te weten wat de ouderlijke verwachtingen zijn. Meer uitleg van de ouders is dan verstandig.
Samengevat zijn de stappen om in gezinsverband te zetten:
1) ouders doen zelfonderzoek over hun relatie met geld;
2) ouders bepalen samen de financiële opvoedstrategie en voeren deze uit;
3) vanaf de tienertijd spreken ouders en kinderen regelmatig over de betekenis van geld.
AFSLUITEND
Uw relatie met geld heeft impact op de relatie met uw partner, kinderen en vrienden. Geld verdeelt en verscheurt soms families, zelfs over generaties heen. Geld heeft invloed en raakvlakken met thema’s zoals vrijheid, liefde, status en werk. Praten over geld en wat het betekent, is niet altijd gemakkelijk maar binnen een gezin wel noodzakelijk. Door hier bij de (financiële) opvoeding aandacht te besteden helpt u uw kinderen hun geldtype te ontdekken, te leren wat geld en vermogen voor hen betekent en hoe ze zich er op een goede manier toe kunnen verhouden. Deze goede relatie met geld draagt bij tot financieel zelfredzame kinderen, die geld op waarde weten te schatten.
Wilt u van gedachten wisselen over dit interessante onderwerp? Wilt u bespreken wat wij voor u en uw gezin kunnen betekenen, neem dan contact op met Raimund Kamp (raimund.kamp@guidato.nl of bel 06 83 21 76 58) of Marijke Kuijpers (marijke.kuijpers@guidato.nl of bel 06 83 20 26 88).